Multatuli-jaar groots geopend door Zijne Majesteit in De Nieuwe Kerk

Koning onthulde gedenksteen, lofrede Arnon Grunberg en monoloog Thom Hoffman

Gisteren onthulde Zijne Majesteit de Koning een gedenksteen in De Nieuwe Kerk ter ere van de Nederlandse schrijver Eduard Douwes Dekker, beter bekend onder zijn schrijversnaam Multatuli. Onder luid applaus kwam de steen – door kunstenaar Jeroen Henneman ontworpen – tevoorschijn. Dat deed de koning samen met enkele leerlingen van de Amsterdamse Multatulischool en prof. dr. Elsbeth Etty, voorzitter van het Multatuli Genootschap. De onthulling markeert de start van het Multatuli-jaar; in 2020 wordt gevierd dat de schrijver tweehonderd jaar geleden werd geboren. De koning sprak zijn bewondering uit voor Multatuli, ‘de dwarsdenker van de negentiende eeuw’. ‘De schrijver en de taal verdienen het dat zijn tweehonderdste geboortedag wordt gevierd’, aldus de koning. Schrijver Arnon Grunberg hield een indrukwekkende lofrede en acteur Thom Hoffman kroop in de huid van Multatuli. Hoffman las eerst voor uit Multatuli’s bekendste werk Max Havelaar en declameerde daarna het laatste stuk uit dat boek.

Foto’s Evert Elzinga. Te zien op de foto (links): Zijne Majesteit de Koning; Cathelijne Broers, directeur van De Nieuwe Kerk Amsterdam; Elsbeth Etty, voorzitter van het Multatuli Genootschap; drie leerlingen van de Multatulischool Amsterdam.

Het publiek kan de gedenksteen vanaf vandaag bewonderen in De Nieuwe Kerk op de plek van de onthulling. In de week van 12 maart ligt de steen op zijn definitieve plek in de buurt van andere gedenkstenen voor onder meer Hella S. Haasse en Johan Huizinga.

2020 is het Multatuli-jaar

Het Multatuli Genootschap organiseert het hele jaar door verschillende (educatieve) activiteiten om het werk en de ideeën van Multatuli in de belangstelling te houden. Ook wordt er een ‘digitaal standbeeld’ ontwikkeld, Multatuli Online. Op deze website worden onder meer het hele oeuvre van de schrijver, de volledige correspondentie en al het beschikbare beeldmateriaal ontsloten. Verder zal Jacqueline Bel van de Vrije Universiteit Amsterdam – hoogleraar Moderne Letterkunde – de recentelijk opgerichte Multatuli-leerstoel bekleden. Natuurlijk gaat ook het Multatuli Museum in Amsterdam, in het geboortehuis van de schrijver, uitgebreid aandacht besteden aan het Multatuli-jaar. Kijk hier voor het actuele programma en meer informatie.

Schrijvers in De Nieuwe Kerk Amsterdam

Met de gedenksteen voor Multatuli wordt een nieuwe naam toegevoegd aan het literaire pantheon van De Nieuwe Kerk. Tal van bekende, maar ook minder bekende schrijvers zijn in deze kerk begraven of worden er herdacht met een gedenksteen. Grote namen zijn Joost van den Vondel, P.C. Hooft, Hella S. Haasse en Johan Huizinga. De negentiende-eeuwse dichter Isaäc da Costa werd als een van de laatsten in De Nieuwe Kerk bijgezet (1860) en de in zijn tijd populaire dominee-dichter Ten Kate kreeg jaren na zijn dood een gedenksteen (1923). De Nieuwe Kerk huisvestte van 1578 tot 1632 de eerste stadsbibliotheek van Amsterdam.

Schrijvers voeren met regelmaat ook het woord in de kerk. Cynthia McLeod (schrijver van Hoe duur is de suiker) sprak vlak voor de opening van De Grote Suriname-tentoonstelling (2019), Connie Palmen leverde in 2016 een gesproken essay ter opening van de biografische tentoonstelling over Marilyn Monroe, Bas Heijne sprak in 2017 op de opening van We Have a Dream. Een jaarlijkse traditie is de 4-mei-lezing van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Dit jaar zal Arnon Grunberg de voordracht verzorgen. Onder meer Adriaan van Dis, Anna Enquist, Geert Mak, Nelleke Noordervliet, Wim de Bie, Remco Campert en Diederik van Vleuten gingen hem voor. Harry Mulisch hield in 1992 de eerste lezing.

Over Multatuli

Op 2 maart 1820 werd Eduard Douwes Dekker geboren in Amsterdam. Onder het pseudoniem Multatuli werd hij een van Nederlands grootste schrijvers. Met Max Havelaar, zijn eerste en beroemdste boek, dat hij in 1859 in Brussel schreef en dat een jaar later gepubliceerd werd, hekelt hij de behandeling van de plaatselijke bevolking door Nederlandse en Nederlands-Indische bestuurders. De reacties in Nederland op het boek varieerden van geschokte afwijzing tot hartstochtelijke bewondering. Douwes Dekker was in 1838 met zijn vader vertrokken naar Batavia in Nederlands-Indië (het tegenwoordige Indonesië). Daar zag hij vele wantoestanden met eigen ogen. Eduard Douwes Dekker overleed in 1887 in Duitsland. Hij werd vermoedelijk als eerste Nederlander gecremeerd. In ons land was dat toen nog niet toegestaan. In juni 2002 werd Max Havelaar door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde uitgeroepen tot het belangrijkste Nederlandstalige letterkundige werk aller tijden.