Interview Annabelle Birnie

‘Paradepaardjes van de stad’

Vandaag, maandag 25 januari 2021, is Annabelle Birnie gestart als directeur van De Nieuwe Kerk en de Hermitage Amsterdam. ‘Het is noodzakelijk dat mensen straks weer cultuur gaan opzoeken. Juist nu zien we hoeveel waarde we hechten aan kunst en wat het écht betekent.’

Door Madeline van Vliet, fotografie Anne Timmer

Annabelle Birnie bouwde een indrukwekkende carrière op in de culturele sector en is als geen ander bekend met de museale wereld. Ruim vier jaar lang gaf ze leiding aan het Drents Museum. Toch is haar ervaring breder dan museaal alleen. Van Director Art Management bij ING tot directeur van het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK). ‘Ik heb een passie voor het inhoudelijke én het zakelijke deel’, zegt Birnie terwijl ze plaatsneemt in haar nieuwe kantoor aan de Amstel. Voor haar een bekende plek. ‘Ik fietste al iedere dag langs de Hermitage op weg naar het AFK vanuit de Pijp, waar ik woon. Ik wilde laatst al zwaaien naar de mensen op kantoor. Met mijn hand al half omhoog besefte ik dat dit natuurlijk kansloos was; ze kennen me nog helemaal niet!’ Vandaag gaat ze écht beginnen. ‘Ik ben ongelofelijk blij. Ik ga in mijn nieuwe rol doen wat ik het allerliefste doe.’

Bekijk via deze link alvast de welkomstvideo van Annabelle Birnie.

Tekst gaat onder de foto door.

Je bent bekend met het reilen en zeilen van de (internationale) museumwereld. In 2012 begon je als directeur bij het Drents Museum. Wat heb je daar precies gedaan?
‘De programmering voor de nieuwe museumvleugel moest ingevuld worden. Dus we zijn vooral bezig geweest met het maken van verhaallijnen en concepten. Naast archeologie is kunst van rond 1900 een belangrijk thema. In dat kader werd een exclusieve overeenkomst gesloten met het Russisch Staatsmuseum in Sint-Petersburg. Een fantastische samenwerking die resulteerde in een reeks tentoonstellingen over onder meer Malevitsj en de wereldberoemde Fabergé-eieren. Een geweldige ervaring. Ik woonde destijds in Drenthe, mijn man in Amsterdam. Na vierenhalf jaar vond ik het belangrijk om echt weer bij elkaar te zijn. Nu werken we beiden hier en ik in een museum!’

Heb je toen ook de Hermitage Sint-Petersburg bezocht?
‘Jazeker! Ik vond het ongelofelijk indrukwekkend om daar te zijn. Als typische Nederlander bezocht ik eerst de Hollandse Meesters. Maar net zo bijzonder zijn al die andere collecties. Ik verheug me op de samenwerking met de Petersburgse Hermitage. Prof. Piotrovsky en ik hebben elkaar al telefonisch ontmoet en ik kan niet wachten om in het vliegtuig te stappen om hem live te ontmoeten.’

Wat is het belang van samenwerken in de museale wereld?
‘Als je niet kunt samenwerken, kun je ook niet delen of vermenigvuldigen. De Hermitage heeft een interessante dynamiek in huis met diverse musea onder één dak. Ik kijk uit naar de samenwerking met het Amsterdam Museum en het Museum van de Geest.’

Waarom besloot je te solliciteren?
‘De Nieuwe Kerk en de Hermitage zijn voor mij de paradepaardjes van de stad. Met eindeloos veel mogelijkheden, omdat er geen eigen collecties zijn. Ik houd van die tentoonstellingsvariatie, die ook nog eens gepaard gaat met unieke samenwerkingsverbanden. Daarbij zijn beide musea onlosmakelijk verbonden met de stad Amsterdam. Niet alleen vanwege de centrale ligging, maar juist ook vanwege de verbindende kracht die ze hebben. Neem nou De Grote Suriname-tentoonstelling. Daar kwam zoveel samen uit de hele stad; iedereen was en voelde zich betrokken. Ik heb de tentoonstelling wel vier keer gezien. Juist die verbinding met de maatschappij, in combinatie met cultureel ondernemerschap en de dynamiek van telkens weer iets nieuws, maakt deze rol uniek. Als student zei ik al: “Ik wil museumdirecteur worden.” Dus ik ga doen wat ik het liefste doe. En ook nog eens in Amsterdam; de stad waar ik zo van houd.’

De Grote Suriname-tentoonstelling bezocht je vier keer! Wat is de Hermitage-favoriet?
‘Ik heb altijd al een tentoonstelling over ridders willen maken, dus Romanovs in de ban van de ridders is zeker favoriet. Het onderwerp is uniek, bijna nooit te zien en geschikt voor álle leeftijden. De toernooiopstelling in de Grote Zaal is spectaculair! Ik heb gehoord dat de Vrienden van de Hermitage hebben bijgedragen aan de paarden. Zo’n tastbare gift vind ik geweldig. Andere tentoonstellingen die me zijn bijgebleven zijn Catharina, de Grootste en 1917. Romanovs & Revolutie.’

Je kent de Hermitage al goed.
‘Eigenlijk wel ja. Ik was ook bij de opening in 2009. Toen kreeg iedereen een gouden munt als toegangsbewijs. Die heb ik altijd bewaard met het idee: op een dag is dit goud waard.’

Wat betekent beeldende kunst voor jou?
‘Ik ben geen dag zonder. En dat is een enorme rijkdom. Kunstenaars geven ons nieuwe inzichten. Ze inspireren ons en zijn in staat om gedachten te verbeelden die niet zomaar in woorden zijn uit te drukken. Dankzij kunstenaars komen we uit onze “bubbel”. Kunst maakt je een rijker mens wat mij betreft en daarom zijn musea ook zo belangrijk. Ze brengen meer dan alleen kunst.’

Wat is jouw favoriete werk?
‘Het antwoord daarop is altijd erg afhankelijk van mijn stemming. Als ik blij ben dan kijk ik graag naar een werk van Karel Appel, maar soms ben je weemoedig en dan is een El Greco juist fantastisch.’

De organisatie heeft veel meegemaakt. Hoe is het om te starten in crisistijd?
‘Dat is natuurlijk gek. De ontmoetingen zullen anders zijn en je ziet het museum niet in vol bedrijf. Dat doet pijn. Ik zie nu al dat iedereen hier werkt met hart en ziel. Het is dan extra moeilijk om niet te kunnen doen wat je het liefste doet. En ook niet met de mensen met wie je dat voorheen altijd hebt gedaan. Het is ongelofelijk verdrietig voor de mensen die moesten vertrekken, maar ook voor de achterblijvers is het zwaar. We zullen er met elkaar nog wel een tijdje last van hebben. De vaccins geven gelukkig hoop. Het kan vanaf nu alleen maar beter worden.’

Waar ga je mee beginnen?
‘Ik vind het belangrijk om iedereen te leren kennen. Het zijn immers de mensen die het museum maken. Uit alle hoeken hoor ik al fantastische verhalen over dit team, dus ik kijk er erg naar uit. Maar naast de collega’s ga ik natuurlijk ook kennismaken met sponsors, partners en relaties, founder BankGiro Loterij en de Vriendenstichtingen die belangrijk zijn voor beide huizen.’

En de lange-termijn-plannen?
‘Daar kan ik nog niet zo veel over zeggen. Ik kom hier niet binnen met mijn eigen plan. Er is een plan. En ik kijk ernaar uit om daar samen verder vorm aan te geven.’

Het werven van fondsen is essentieel en in deze crisistijd belangrijker dan ooit. Als voormalig directeur van het AFK ken je alle hoofdrolspelers in het veld. Welke ervaring neem je mee?
‘Het werven van fondsen is inderdaad essentieel. Maar net zo belangrijk is de belofte die je vervolgens aan de fondsen hebt gedaan. Dat vergt soms heel wat van een organisatie. Ik ken alle fondsen en hun werkwijze goed dankzij mijn ervaring bij het AFK. Ieder fonds heeft zijn eigen doelstellingen en ideeën over de bestedingen. Ik verheug me om samen met de collega’s onze relaties, kennis en krachten te bundelen. Ik heb daar heel veel vertrouwen in!’

Welke thema’s zijn voor jou nog meer belangrijk?
‘Duurzaamheid en diversiteit. Zeer actueel natuurlijk en essentieel voor de toekomst van het museum. Ik heb al gezien dat er veel indrukwekkende projecten gaande zijn en dat er veel aandacht is voor het milieu. De Hermitage voor Kinderen is een prachtig voorbeeld van kunstonderwijs beschikbaar maken voor iedereen. Met ABN AMRO als belangrijke partner. Maar diversiteit is natuurlijk constant in beweging. Een ontwikkeling die nooit af is en waarin de beleving van cultuur een belangrijke rol speelt. Het is noodzakelijk dat mensen straks weer cultuur gaan opzoeken. Wie weet kunnen we straks, als we uit deze bubbel komen, wel nóg meer genieten van al die mooie tentoonstellingen. Juist nu zien we ook hoeveel belang en waarde we hechten aan kunst.’