El Greco’s Pentecostés is Het Meesterwerk van 2017 in De Nieuwe Kerk Amsterdam

Voor de serie Het Meesterwerk in De Nieuwe Kerk Amsterdam stelt het Museo del Prado in Madrid een genereuze bruikleen beschikbaar: El Greco’s Pentecostés (Pinksteren). Vanaf 18 februari tot en met 9 april 2017 is het schilderij te zien in de zesde editie van de serie, waarin kunstwerken schitteren die zó bijzonder zijn dat ze bijna nooit worden uitgeleend: te kwetsbaar of de publiekslieveling van een museum. Niet zelden zijn dit werken met een – soms onverwachte – religieuze of spirituele lading, een werk dat vraagt om contemplatie en introspectie en dat schittert in de gotische ruimte van De Nieuwe Kerk.

De hoog oprijzende uitbeelding van de Nederdaling van de Heilige Geest geeft de serie een spiritueel vervolg na De Heilige Familie van Rembrandt (2011), Andy Warhols The Last Supper (2012), Francis Bacons triptiek In Memory of George Dyer (2014), Tristan’s Ascension (The Sound of a Mountain Under a Waterfall) / Fire Woman van Bill Viola (2015) en Marc Chagalls Calvary (2016). Stichting AMMODO en Boston Consulting Group maken de serie mogelijk.

Het Kunstwerk

Pentecostés toont het moment dat de Heilige Geest in vlammen neerdaalt op Maria en de apostelen. Het schilderij is geïnspireerd door het Pinksterverhaal uit het Nieuwe Testament. De apostel rechts op het doek, die zijn ogen op de kijker richt, wordt wel gezien als El Greco zelf.
Het expressionistische karakter van het werk, de kleurrijke vlakken, de ongebruikelijke verticale compositie en het onnatuurlijke licht verraden direct
El Greco’s unieke handschrift. Dit krachtige werk biedt een perfect voorbeeld van zijn zeer persoonlijke latere schilderstijl.
Het meesterwerk is geschilderd als onderdeel van een altaarstuk voor de kerk van het klooster Vrouwe Maria van Aragon in Madrid. Andere delen van dat altaarstuk, gewijd aan de Annunciatie, de Doop van Christus, de Kruisiging, en de Verrijzenis, bevinden zich ook in het Prado.

Het belang van de kunstenaar El Greco (1541–1614)
El Greco staat in de kunstgeschiedenis bekend als een van de spectaculairste kunstenaars ooit. Hij maakt furore met enkele altaarstukken, maar voldeed
al snel niet meer aan de verwachtingen. Waarschijnlijk was hij zijn verstand kwijtgeraakt, meende men tot ver in de negentiende eeuw. Anders waren zijn bizarre, langgerekte figuren niet te verklaren.
Vanaf 1860 werd hij herontdekt. Impressionisten als Manet en Degas namen
het initiatief. Picasso en Kandinsky zagen hem als een van de belangrijkste voorlopers van hun eigen baanbrekende kunst. Zo groeide El Greco in korte tijd uit tot aartsvader van de avant-garde. Het is deze combinatie van altaarstukken-
schilder en wegbereider van de moderne kunst die El Greco uniek maakt in de kunstgeschiedenis.