121214 Indianen. Kunst en cultuur tussen mythe en realiteit

14 december 2012 – 1 april 2013

De Nieuwe Kerk in Amsterdam presenteert in de winter van 2012/2013 een tentoonstelling over de artistieke tradities van indianen van het Noord-Amerikaanse continent. Aan de hand van zeven regio’s wordt een beeld geschetst van de rijke kunst en cultuur van indianenvolken. Ruim tweehonderd kunstobjecten en gebruiksvoorwerpen nemen de bezoekers mee naar de prairies in de Midwest, de vlakten rond de Great Lakes, Californië, de Canadese westkust en de landen van de Navajo en de Inuit.

In Noord-Amerika zijn de indianen verdeeld over meer dan 500 stammen. Verreweg de meeste hebben een eigen taal, kunsttraditie en cultuur, veelal beïnvloed door geografische ligging en klimaat. Indianen toont de schoonheid en diversiteit van de Native American Art en gaat specifiek in op de overdracht van tradities bij de indianen. Al deze kunst- of kunstnijverheidstradities zijn zeer eigen aan een bepaalde regio: vlechtwerk van stekelvarkennaalden uit het gebied van de Great Lakes, historische schilderkunst uit de prairies, aardewerk van de pueblo’s in het zuidwesten, textiel van de Navajo, manden uit Californië, houtsnijwerk van de noordwestkust en beeldhouwwerk van het Arctische noorden. Naast eeuwenoude voorwerpen toont de kerk werk van hedendaagse indiaanse kunstenaars die zich inspannen om indiaanse kunst en cultuur door te geven. De objecten vertellen bijna altijd een persoonlijk verhaal dat onlosmakelijk met het leven en de cultuur van de maker verbonden is.

De eerste contacten tussen Noord-Europeanen en Noord-Amerikaanse indianen vormen het startpunt van de tentoonstelling. In De Nieuwe Kerk is de zogeheten ‘Schaghen-brief’ uit 1626 (Nationaal Archief Den Haag) te bewonderen, een beroemd Nederlands archiefstuk dat de aankoop van Manhattan voor zestig gulden van de indianen bezegelde. Het document staat bekend als de ‘geboorteakte’ van New York. Ook de Nederlandse (en Europese) beeldvorming over de indianen, in de loop der tijd ontstaan met vele clichés en stereotypen, wordt in de kerk onder de loep genomen.

De Nieuwe Kerk vroeg fotograaf Morad Bouchakour (1965) en Natasja Reeuwijk (1971) een serie portretten te maken van hedendaagse indianen die verspreid door de VS wonen en werken. De serie is een mix van rolmodellen, zoals de eersteNative American astronaut, en alledaagse Native Americans die verschillen in achtergrond, leeftijd en geslacht. Het geheel is een afspiegeling van de Native Americans in Amerika op dit moment; alle portretten zijn genomen in de week rond de verkiezingen. De serie is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met het National Congress of American Indians (NCAI), de organisatie die de belangen behartigt van alle ruim 500 indiaanse stammen van nu. De portretten vormen de finale van de tentoonstelling.

Voor de jeugdige bezoeker is het kijk- en doeboekje Op indianenpad gratis verkrijgbaar. Dit vertelt aan de hand van vragen en opdrachten het verhaal van de indianen. Hun leven in met de natuur krijgt alle aandacht.

De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met gastconservator David Penney, specialist op het gebied van Native American Art en verbonden aan het National Museum of the

American Indian in Washington DC. Dit museum werd in 2004 geopend op initiatief van het Congres van de Verenigde Staten en is een van de belangrijke bruikleengevers van de tentoonstelling. Overige bruiklenen komen uit de Verenigde Staten (zoals het Peabody Museum of Archaeology and Ethnology van de Harvard University; Minneapolis Institute of Arts, National Museum of Natural History, Washington DC, Detroit Institute of Arts), Canada (Canadian Museum of Civilization) en Europa (Museum für Völkerkunde Wien, Staatliche Museen zu Berlin, British Museum, National Museums of Scotland en het Nationaal Archief Den Haag).