Mokum, De biografie van Joods Amsterdam
De Nieuwe Kerk sluit het jubileumjaar van Amsterdam af met Mokum – De biografie van Joods Amsterdam. Deze tentoonstelling, in samenwerking met Joods Cultureel Kwartier, belicht de veelzijdige en bewogen geschiedenis van Joods leven in de stad. Van de eerste Joodse vluchtelingen in de 16e eeuw tot de diverse gemeenschap van vandaag, en de iconen die Amsterdam in de tussentijd verrijkten.
‘Mokum’ – het Jiddische woord voor ‘plaats’ of ‘stad’ – werd met de tijd een liefkozende bijnaam voor Amsterdam. Honderden objecten, verdeeld over dertien hoofdstukken, laten zien hoe Joodse bewoners Amsterdam hebben gevormd.
De invloed van Jiddische woorden, zoals tof, mazzel en gozer, is nog dagelijks terug te horen op straat. Oud-inwoners als Baruch Spinoza, Samuel Sarphati en Anne Frank zijn wereldberoemd, en beeldbepalende plekken als De Bijenkorf, Tuschinski en het Amstel Hotel zouden nooit gebouwd zijn zonder Joodse initiatiefnemers.
De tentoonstelling vertelt ook de indringende verhalen van vervolging, de moord op 60.000 Joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog en het trage proces van erkenning en excuses, uiteindelijk uitgesproken door burgemeester Femke Halsema in 2025. Tegelijkertijd is er ruimte voor de heropleving en nieuwe invulling van religieuze en culturele identiteit.
Mokum – De biografie van Joods Amsterdam is een ode aan een gemeenschap die al vier eeuwen lang onlosmakelijk verbonden is met het DNA van de stad. Zoals burgemeester Halsema het verwoordde: “Zonder Joods leven is er geen Amsterdam.”
Wel en wee van het Joodse leven
Vanaf het eind van de 16e eeuw komen Joden vanuit verschillende delen van Europa naar de bloeiende handelsstad Amsterdam, waar relatief veel vrijheid van godsdienst is. Al snel ontstaat er een grote Joodse gemeenschap in de stad.
Bekende en onbekende inwoners uit Mokum vertellen over het wel en wee van het Joodse leven door de jaren heen, hoe het de stad heeft gevormd en nog steeds kleur geeft. Van de opbloei en integratie van de gemeenschap tot het hedendaagse liberale Jodendom, de maatschappelijke verharding, en de zoektocht naar verbinding in het Amsterdam van vandaag.